Op zondag 5 september wordt het Nelson Mandela-gedenkteken onthuld in het gelijknamige park. De Zuid-Afrikaanse kunstenaar Mohau Modikaseng ontwikkelde het ontwerp dat bestaat uit zeven losse onderdelen die samen één geheel vormen.
Een ode aan de kracht van een gemeenschap die wordt benadrukt door de tekst: We are human through the humanity of others. “Ik wilde de schijnwerpers verschuiven door ze niet te richten op één centrale figuur, Nelson Mandela, maar juist het collectief te belichten.”
Mohau reisde al regelmatig van Zuid-Afrika naar Nederland om zijn werk te tonen. Hij werkte samen met een De Amsterdamse galerie Ron Mandos, maar toen Stadsdeel Zuidoost en het Centrum Beeldende Kunst Zuidoost (CBK Zuidoost) op zoek waren naar een kunstenaar voor een Nelson Mandela-monument zag hij een kans. “Dit was een mogelijkheid om mijn werk ook te delen met een groter publiek dat nog niet bekend was met mijn foto’s, video’s en sculpturen.” Daarnaast keek Mohau er ook naar uit om bij te dragen aan de nalatenschap van Nelson Mandela.
Met zijn idee versloeg Mohau veertien andere kunstenaars die ernaar streefden om hun werk te realiseren in het Nelson Mandelapark. Tijdens het schetsen nam Mohau zich voor om weg te blijven van het afbeelden van één man als symbool van de strijd en de opofferingen van een hele natie, waar talloze andere kunstenaars door de jaren heen wél voor hebben gekozen. “Het naar voren trekken en verheerlijken van Nelson Mandela was nooit iets waarbij ik me op mijn gemak voelde, omdat ik ook verhalen van andere opmerkelijke figuren van huis uit heb meegekregen, zoals Chris Hani, Robert Sobukwe en Bantu Biko. Zij hebben onmetelijke offers gebracht om te strijden voor de vrijheden die zwarte mensen in Zuid-Afrika werden ontzegd.”
Zeven Bijlmer-bewoners
De beeldengroep bestaat uit zeven bronzen gezichten. Via een democratisch proces selecteerde Mohau hiervoor zeven bewoners om model te staan. Hiermee wilde hij ‘het gewone volk’ betrekken bij het project, net zoals de Zuid-Afrikaanse Freedom Charter ontstond in 1955. Dit document somt de eisen en wensen van de Zuid-Afrikaanse bevolking op voor het soort land dat ze voor ogen hadden buiten de greep van de apartheid. Door middel van een nationale campagne werden verschillende delen van het land gescreend om de eisen te verzamelen en te bundelen die later de basis werden voor de Zuid-Afrikaanse grondwet.
In die geest ging Mohau samen met cultuurscouts Noukhey Forster en Sharon Amrit uit Zuidoost de de straat op en interviewden Bijlmer-bewoners in openbare ruimtes zoals parken, buurthuizen, markten, kerken, kapperszaken. “We introduceerden het project terwijl we ook de kennis over Nelson Mandela of zijn nalatenschap in kaart brachten. Deze mensen kregen vervolgens de kans om zichzelf te nomineren of iemand die hen herinnerde aan het leven en werk van Mandela.” Daarnaast was er de kans om nominaties aan te melden via meerdere social media platforms. Hieruit selecteerde Mohau en zijn team zeven figuren met verschillende leeftijden, gender, afkomst en achtergronden die allemaal gelinkt zijn met de Bijlmer. “Het gaat niet zozeer om de individuele gezichten die we afbeelden, maar het idee dat deze gezichten de gemeenschap vertegenwoordigen. Hun familie, vrienden, hun buren.”
Onthulling
Het oorspronkelijke idee werd vervolgens in drie jaar tijd ontwikkeld tot een definitief ontwerp. “Dit proces heeft me veel geleerd over het hebben van geduld. Het is verreweg het meest emotioneel belastende en langste voorstel waar ik ooit aan heb gewerkt. Het werken aan dit project heeft me ook geleerd over opoffering, en dat een idee de boventoon kan voeren boven persoonlijke overwegingen.” Het gedenkteken wordt op zondag 5 september onthuld door burgemeester Femke Halsema in het Nelson Mandelapark.
