Ernestine Comvalius: “De kunst- en cultuursector kan het cement van de samenleving zijn in Zuidoost.”

De komst van het Masterplan Zuidoost zet het stadsdeel op scherp. Zuidoost moet zich de komende twintig jaar gaan ontwikkelen op het gebied van Wonen, Werken, Onderwijs en Veiligheid. Over de kunst- en cultuursector wordt geen woord gerept. Ernestine Comvalius, voormalig directeur van het Bijlmer Parktheater, biedt een pleidooi voor het belang van talentontwikkeling en -behoud en deelt haar visie op het gebied van Wonen en Onderwijs.

Door:Raksha Hoost

Haar vrijwilligersfunctie bij het Solidariteitscomité Nabestaanden 7 juni bracht Ernestine in 1989 naar Zuidoost. Hier ving ze nabestaanden van de SLM-vliegramp op en maakte kennis met het stadsdeel. Kort daarna ruilde ze haar toenmalige woon- en werkplaats Utrecht in voor Zuidoost. Het Press Emancipatie Bureau, waarbij ze actief was, werd namelijk opgeheven en bood kans voor een nieuwe carrièrerichting. Haar oog viel op een advertentie van Krater Theater, een theater- en kunstenprojectbureau in Zuidoost dat viel onder een welzijnsinstelling. Als kunstliefhebber greep ze de uitdaging aan. “De Krater was op sterven na dood. Het was klein en het werd wegbezuinigd, maar ik was jong en zag oplossingen.”

Het culturele klimaat in Zuidoost was toentertijd versplinterd. Activiteiten waren onzichtbaar of alleen van kracht binnen de eigen kringen van verschillende groeperingen. Het aanbod beperkte zich tot de diensten van een handjevol professionele organisaties, zoals het Centrum voor Beeldende Kunst (CBK), de Kunstuitleen en Muziekcentrum Zuidoost. Ernestine vocht zich los van de overkoepelende welzijnsinstelling van Krater Theater en richtte samen met andere partners het Bijlmer Parktheater op, een uniek theater dat inmiddels erkend is in de kunst- en cultuursector. “De gemeente Amsterdam ziet het Bijlmer Parktheater nu als een noodzakelijke entiteit in de stad. Dat is een grote verandering, aangezien er destijds werd neergekeken op zowel stadsdeel Zuidoost als op de kunsten die hier werden ontwikkeld.” Haar strijd voor de representatie van etnische groepen en hun verhalen leidde tot een programma dat zich onderscheidt van elk ander theater in Nederland vanwege de focus op diversiteit. “Dit was vanaf het begin een voorwaarde. Er is daarom ook nergens een personeelsbestand als dat van ons. Nu worden we overal gevraagd om onze ervaringen en kennis te delen, terwijl niemand ons in het begin zag staan. Daarom is het belangrijk om doelen te stellen.”

Ernestine richtte samen met partners het Bijlmer Parktheater op.

Masterplan Zuidoost
Als medeoprichter van Jeugdtheaterschool Zuidoost in 1999, leerde ze ook over de cognitieve impact van kunst op kinderen. “Kunst en onderwijs gaan samen. Door cultuuronderwijs leren kinderen onder andere om oplossingsgericht te denken en om samen te werken.” De afgelopen jaren heeft ze meerdere culturele ondernemers zien opstaan die hun eigen weg vinden in de culturele sector, zoals broedplaats Prospect 11. Daarnaast herkent ze ook artiesten die zich hebben ontwikkeld bij Jeugdtheater Zuidoost en inmiddels actief zijn in de televisie- en theaterwereld. “De kunst- en cultuursector is van belang en het kan van groter belang worden voor Zuidoost. Het kan het cement zijn van de samenleving. Zuidoost kenmerkt zich door haar inclusiviteit en is trendsetter. Daar kunnen anderen van leren.” Ze pleit dan ook om kunst en cultuur een plek te geven in het Masterplan Zuidoost, waarbij talentontwikkeling en representatie voorop staan. “De vier hoofdontwerpen van het plan ontfermen zich over de harde zaken, maar met theater, dans en poëzie geven we een podium aan bewoners om hun aspiraties te vertegenwoordigen. Dit is een levensnoodzaak.”

De komst van het masterplan biedt meerdere mogelijkheden voor Zuidoost, volgens Ernestine. Zo kunnen lokale oplossingen het startpunt zijn voor een institutionele aanpak. Een investering in het opleidingsaanbod kan bijvoorbeeld vragen boven tafel brengen over discriminatie op de arbeidsmarkt. “En als mensen eenmaal actief zijn in een organisatie, moeten we vragen blijven stellen. Hoe staat het bijvoorbeeld met de doorstroom? Het masterplan zal dit soort zaken moeten aanpakken en niet op een vrijblijvende manier.” Ze juicht de aanstelling van Saundra Williams als programmadirecteur Masterplan Zuidoost dan ook toe. De oud-directeur van de Theaterwerkplaats en voormalig manager van het Bijlmer Parktheater is verantwoordelijk voor de ontwikkeling en de uitvoering van het plan in samenwerking met meerdere partijen. “Ik denk dat zij goed op de hoogte is van structurele beperkingen die de achtergesteldheid van bepaalde groeperingen in stand houdt. Daarnaast is goed leiderschap belangrijk om alle betrokkenen aan hun intenties en plannen te houden.”

Wonen en Onderwijs
Het gebrek aan geschikte woningen jaagt jongeren met potentie het stadsdeel uit, volgens Ernestine. Het stadsdeel zou zich moeten inzetten om de mensen met hart voor Zuidoost juist te behouden en een toekomst te bieden binnen de stadsdeelgrenzen. Bij de ontwikkeling van het masterplan moet worden gezocht naar manieren om de huidige gevestigde jongeren voorrang te geven. “De jongeren en volwassenen die hier al wonen voelen zich namelijk betrokken en willen teruggeven. Het behoud van deze mensen biedt een grotere garantie voor de daadwerkelijke uitvoering van de initiatieven en de continuïteit daarvan.
Wij die hart hebben voor het stadsdeel, wij gaan doorzetten. Dat biedt onderling vertrouwen.”

In december 2020 betoogden John Leerdam, Jerry Straub, Ton Haans en Hans Res voor de inzet van coaches om de jeugd een stap in de goede richting te helpen. Ernestine sluit zich hierbij aan, maar ziet tegelijkertijd ook een andere uitdaging. “We moeten niet alleen investeren in de kinderen die in een moeilijke thuissituatie hebben, maar ook in de gezinnen. Vaak is er weinig aandacht voor de opvoeding en daar kan het masterplan verandering in brengen door ondersteuning te bieden.” Als voorbeeld noemt ze de inzet van Enver Liesdek, oprichter van dansschool We Are On the Move, die ook een maatschappelijke rol vervult voor zijn jonge leden. Zo gaat hij met de ouders of met de school praten wanneer er zich problemen voordoen die in de weg staan van de ontwikkeling van een kind. “Dat is een verzwaring van je taak, maar dit zijn de ‘community workers’ die net iets verder kijken.”

Zuidoost kenmerkt zich door haar inclusiviteit en is trendsetter.

Ideeënverzameling
De initiële aankondiging van het Masterplan Zuidoost zorgde voor oproer bij een groep bewoners die een top down-benadering niet zag zitten. De burgemeester stemde toe met de inspraak van bewoners en verzamelt ideeën in januari 2021. Mede door de inzet van dagelijks bestuurslid Tanja Jadnanansing heeft Ernestine vertrouwen in de structuur die wordt opgezet door het stadsdeel om bewoners en zelforganisaties in Zuidoost bij het proces te betrekken. “We moeten het stadsdeel eraan blijven herinneren om ons niet te vergeten. Dit vraagt veel alertheid van ons, maar ik ben er trots op dat bewoners hun plek hebben verworven.”

Ze stimuleert mensen om geen grenzen en criteria aan te houden bij het aanmelden van nieuwe ideeën. “Laat mensen dromen en hun fantasie de vrije loop laten. Vraag jongeren, volwassenen, kunstenaars om hun ideeën op hun eigen manier aan te leveren. Het is de taak van de beleidsmakers om dan te kijken wat mogelijk is binnen de kaders die ze hebben. Zolang bewoners erop kunnen vertrouwen dat hun ideeën serieus worden genomen. De ideeën die in deze fase niet worden uitgevoerd, kunnen altijd als inspiratie dienen voor een volgend stadium. ”

De voormalig directeur is voorstander van het Track&Trace-idee van Angelo Bromet. Momenteel vragen bewoners zich vaak af welke stappen worden ondernomen na het indienen van een idee. Met een Track&Trace-systeem kunnen bewoners hiervan op de hoogte blijven net als wanneer je een pakketje verstuurt via de post. “Niets is zo dodelijk als wanneer mensen alles hebben gegeven en er niks voor terug krijgen. Hoe ga je ze dan in een tweede fase in beweging krijgen?” Informatie over de stand van zaken, zoals welke ideeën op de wachtlijst staan, welke worden gerealiseerd en welke zijn gesneuveld, kan op deze manier worden gecheckt.

Om succes te boeken met het masterplan is het nodig dat resultaten zichtbaar worden gemaakt en ook worden gevierd. Het is de taak aan stadsdeel Zuidoost om de energie erin te houden en te bouwen op de energie van positieve mensen in Zuidoost, volgens Ernestine. “Als dat wordt gedaan en de kunsten bij het plan worden betrokken, dan heb ik er vertrouwen in.”

Ernestine Comvalius, Parel van Zuidoost!
Deel dit bericht op social media
Zuidoost&Meer

GRATIS
BEKIJK