Hèlen Burleson-Esajas, bij velen meer bekend als tante Helen, aarzelde om een interview te geven; ze had er in de loop der jaren al zoveel gegeven over haar activiteiten in Zuidoost. Na twee keer bellen en aandringen, zei ze toch ‘ja’. En terecht, want ze heeft zich volop ingezet voor diverse maatschappelijke groepen en initiatieven in de buurt. Bovendien coacht ze nog steeds mensen die op haar pad komen, heeft ze in 2020 een boek uitgegeven én is ze alweer bezig met schrijven van een tweede boek.
door Martine van der Horn
Al meer dan vijftig jaar geleden, in 1971, maakte Hèlen Burleson-Esajas kennis met de Bijlmer toen zij in haar jonge jaren op zoek was naar een stageplek als studente pedagogiek. Ze herinnert het zich nog als de dag van gisteren: in de bus raakte ze in gesprek met een vrouw en toen Burleson haar vertelde over haar studie pedagogiek, zei de vrouw meteen: ‘dan moet je naar de Bijlmer’. Het gesprek in de bus bepaalde haar toekomst. Ze belde naar het nummer dat de vrouw haar gaf en voilà: ze ging in 1972 stage lopen bij ‘Het Bijlmerproject’ onder leiding van de bekende pedagoog dr. Henry Dors.
Passend onderwijs
‘Het Bijlmerproject’ was een extra stimuleringsmaatregel van de Rijksoverheid om de in die tijd grote instroom van kinderen uit het buitenland op de scholen op te vangen en te begeleiden. Burleson legt uit: ‘Al die kinderen moesten hier naar school maar al snel bleek dat het Nederlandse onderwijs, de opvoedingspatronen, de taal en de cultuur totaal niet aansloten bij deze kinderen. Ik heb me er vanuit “Het Bijlmer-project” met andere betrokkenen voor ingezet om het passend te maken en ze zo snel mogelijk in het reguliere onderwijs goed op te vangen. Daarnaast keken we ook naar hoe we de ouders voldoende konden laten deelnemen aan de samenleving. We gingen ouders bij de school betrekken in het kader van ouderparticipatie en we organiseerden taalcursussen voor de ouders. Ook gingen we in die tijd veel buitenschoolse activiteiten organiseren met andere instellingen en organisaties. We werkten met z’n allen samen aan een nieuwe toekomst van de nieuwe bewoners.’
Politiek
Haar stage werd na een sollicitatie een baan waar ze tot 1991 zou blijven werken. ‘Al met al zo’n 22 jaar,’ zegt Burleson. In 1991 stapte Burleson over naar de politiek: ze maakte tot 1998 deel uit van het dagelijks bestuur (DB) van het toenmalige stadsdeelbestuur van Amsterdam Zuidoost. In die periode heeft ze als portefeuillehouder Onderwijs heel veel voor het onderwijs in de Bijlmer gedaan. ‘Kansen die je in de maatschappij krijgt, hoeven niet afhankelijk te zijn van waar je wieg gestaan heeft, is altijd mijn filosofie geweest. Toen ik de onderwijsportefeuille kreeg, wilde ik dat alle scholen investeerden, in alle facetten zodat kinderen optimaal profiteerden. Ook ging ik kijken in Rotterdam. Hoe doen ze het daar? We hebben in die tijd behoorlijk geïnvesteerd in het basisonderwijs. We wilden dat kinderen een veelzijdige ontwikkeling kregen. Naast taal en rekenen hebben we ook geïnvesteerd in muziek, kunst en cultuur. Daarnaast maakten we geld vrij voor onderwijsassistenten, verzuimcoördinatoren en conciërges. Dat was allemaal om scholen te ontlasten van administratieve klussen. Tegelijk zorgden we ervoor dat er meer banen kwamen voor mensen die lang werkloos waren: de Melkertbanen. We zorgden dat deze mensen stapsgewijs weer aan het werk gingen.’
Masterplan Zuidoost
Wat vindt Burleson van het Masterplan Zuidoost? Burleson herkent elementen uit het Masterplan waar zij jaren geleden ook voor streed, zoals werk en mogelijkheden creëren, en kansenongelijkheden in het onderwijs wegwerken. ‘Door de jaren heen is er ontzettend veel geïnvesteerd én je moet blijven investeren want problemen in de samenleving verdwijnen niet zomaar. Ze gaan over van generatie op generatie. Het mooie van het Masterplan is dat iedereen er aan meewerkt: heel het Arenagebied, de schoolbesturen, de ondernemers, en daarbij worden bewoners maximaal bij het proces betrokken. Zij kennen de problemen en de oplossingen. Door groepen aan elkaar te verbinden, denk ik dat we een heel eind komen. Ik ben trots op Zuidoost, het blijft bruisend en dynamisch.’
Het Groeiend Monument
In 1992 maakte Burleson als bestuurslid van stadsdeel Zuidoost in Amsterdam de vliegtuigramp, die de Bijlmer trof, van heel dichtbij mee. ‘Ik herinner het mij nog als de dag van gisteren, ook al is het dertig jaar geleden.’ Toen het stadsdeel de zorg voor de jaarlijkse herdenking overdroeg aan Stichting Beheer Het Groeiend Monument nam ze de rol van voorzitter op zich. Al jaren heeft ze met een groep betrokkenen de herdenking van de Bijlmervliegramp georganiseerd. Ze heeft goede herinneringen aan de organisatie van de herdenking in 2017 (25 jaar) en ook aan de grote belangstelling voor de dertigste herdenking dit jaar (2022). ‘De herdenkingen waren hartverwarmend,’ zegt Burleson. Vervolgens haalt ze een herinnering op: ‘De vrouwen die hun steentje hadden bijgedragen aan de herdenking van de Bijlmervliegramp kregen in 2017, toen er ook de viering van 50 jaar Bijlmer was, een Bijlmerhoofddoek, Eenheid in Diversiteit cadeau. De hoofddoek werd samen met vrouwen uit de E-,G- en K-buurt gemaakt. Het mooie aan dit soort activiteiten is dat je mensen verbindt en ervaringen uitwisselt.’
Zomerschool
‘Ik houd van mensen inspireren en vind het mooi om te zien dat mensen zich ontwikkelen. Ook houd ik van organiseren,’ zegt Burleson. Zo heeft ze jaren geleden een van de eerste zomerscholen in Zuidoost voor basisschool Crescendo opgezet, samen met het toenmalige Surinaams Inspraak Orgaan. Dat heeft ze samen met de school twaalf jaar lang gedaan. ‘Ik pikte het idee op toen ik bij familie was in de Verenigde Staten. Ik wilde de kinderen uit Zuidoost ook andere ervaringen laten opdoen dan die uit de dagelijkse les. We gingen bijvoorbeeld naar het Centrum Beeldende Kunst in Zuidoost om naar schilderijen te kijken. Maar ook: hoe ga je met emoties om? En: hoe ga je met geld om? Ook deden we rondleidingen in Amsterdam. Veel kinderen kennen de stad niet en weten bijvoorbeeld niet waar de burgemeester woont.’
Boeken schrijven
Burleson is van 2004 tot 2016 leiderschapscoach geweest en is daarna haar werk af gaan bouwen. Maar ondanks haar leeftijd – waar Burleson overigens geen uitspraken over doet want: ‘wat voegt leeftijd nu toe?’ – blijft ze nog heel actief. Haar eerste boek ‘In 10 stappen het beste uit jezelf halen’ is in november 2020 verschenen. Ze krijgt er veel positieve reacties op en hoewel ze echt aan het afbouwen is, is ze – wanneer mensen erom vragen – nog altijd bereid ze te coachen. Laatst gaf ze zelfs ook nog een aantal workshops. Haar volgende missie is om een boek over haar oom te schrijven, de broer van haar moeder: Johan Adolf Pengel (1916-1970). Burleson: ‘Hij was een man die zijn jongensdromen heeft waargemaakt. Hij was van juni 1962 tot maart 1969 premier van Suriname. Hij heeft nooit de mensen verlaten waarmee hij is opgegroeid en hij wist als geen ander de mensen te inspireren en te activeren met zijn toespraken. Ik wil meegeven aan de volgende generatie wat hij heeft gedaan.’
Burleson woont nog altijd heel prettig in Geerdinkhof waar ze al jaren woont; ze was de eerste bewoner van haar huis. ‘Ik geniet van de buurt en de groene omgeving. Minpunt vind ik de veiligheid in de wijk. En ik vind het jammer dat er te weinig voorzieningen voor kinderen en jongeren zijn. Ook de doorstroom van ouderen is een aandachtspunt. Want ik zou echt niet weten waar ik heen zou moeten verhuizen nu ik ouder ben.’
Bijdragen aan de samenleving
‘Zolang ik hier in deze wijk ben, zal ik de ontwikkelingen blijven volgen en waar nodig mijn bijdrage leveren. En als ik de inspiratie heb om een project op te zetten of te begeleiden of als mensen een beroep op me doen als coach, zal ik er voor hen zijn. Ik vind het heel fijn dat mensen me herkennen als ik bijvoorbeeld op Ganzenhoef loop en ze me om advies vragen. Soms is een telefoontje genoeg om iets voor mensen uit te zoeken. Mijn motto is: als ik mensen de weg kan wijzen, doe ik dat. Momenteel leef ik steeds meer volgens de Crescendo-mentaliteit van Stephen R. Covey en dat betekent: bijdragen aan de samenleving in alle fasen van je leven, waardoor we de rijkdom van kennis en ervaring met elkaar kunnen delen in gezin, familie, de buurt en de samenleving, en zoals Covey zegt: in de hele wereld.’
