Hij heeft een lange staat van dienst, variërend van actievoeren en schrijven voor een progressief weekblad tot organisator van festivals als Blij met de Bijlmer (1983-1999), baas van collectieve ruimte De Nachtegaal en oprichter van het Bijlmer Museum (in hetzelfde pand in Grubbehoeve 38). Zijn reputatie is nog breder: gevreesd criticaster van bestuurlijk Zuidoost en zo ongeveer van alles wat in de Bijlmer niet in de haak is: Henno Eggenkamp (78).
Door Liesbeth Vermeulen
Praten met Henno lijkt soms op een college van historicus Maarten van Rossum, maar dan over de Bijlmer. Termen als ‘idioot’, of ‘gedram’ vallen geregeld. Zijn vader wilde dat hij priester zou worden, uiteindelijk werd hij een Bijlmer Believer. Aan etiketten heeft hij echter een hekel. Met enige zelfkennis noemt hij zichzelf ‘een klojo.’ Wie hem wat beter kent, waardeert zijn diepe betrokkenheid bij het stadsdeel. Al 54 jaar woont hij hier, eerst in Groeneveen en sinds 1974 in Grubbehoeve. In Zuidoost was namelijk nog betaalbare woonruimte te krijgen.
Leuke jongen
Een oude uitspraak van hem is: ‘Ik ben iemand die de Bijlmer als werkterrein heeft. Ik intervenieer, daag uit, en realiseer. En ik vind dat de stad mensen zoals ik op allerlei wijzen moet ondersteunen, al vervloeken ze hem/haar 100 keer het dorp of de stad uit.’ Als ik hem deze uitspraak voorhoud, is hij hem zelf vergeten, maar staat er nog helemaal achter. ‘Ik lever kritiek omdat ik denk dat het nodig is. Niet om een leuke jongen te willen zijn.’
Ondersteund is hij niet, ook niet financieel. In tegenstelling tot in zijn beleving vage lokale groepen en organisaties. ‘Er zijn diverse leuke clubjes die leuke dingen doen, maar die helpen niet om armoede en criminaliteit aan te pakken. Je bereikt zo de juiste mensen niet. Nu is er dan het Masterplan, vroeger had je Europese gelden en bijvoorbeeld de Bijlmer als Vogelaarwijk (de populaire benaming voor een veertigtal probleembuurten volgens minister Ella Vogelaar uit 2007). Er is toen bijvoorbeeld het CEC gekomen, maar het Surinaamse Vrouwenhuis dat daar was, is al lang weg. Er wordt geen goede analyse gemaakt van de problemen.’
Oppasmoeders
‘Niemand weet waar subsidies naar toe gaan en het gaat om veel geld. Zo is bij Ganzenhoef een plek voor hangmannen gekomen. Zij zouden in ruil het winkelcentrum veiliger maken. Maar dat doen ze helemaal niet.’ Een project dat volgens Henno wel goed is uitgepakt is de oppasmoeders van Kraaiennest (in de speeltuin onder de metro).
Momenteel houdt hij zich voornamelijk bezig met het maken van een podcast (zie kader) en het geven van rondleidingen: ‘Laatst nog aan jonge ambtenaren die aan bouwprojecten werken en de mensen van Beter Buren.’ Zijn omvangrijke archief over de Bijlmer heeft hij overgedragen aan het Bijlmer Museum. Dat is alleen open op afspraak ‘omdat er geen vrijwilligers zijn die daar willen gaan zitten.’
Foto’s tennisvereniging
Soms komen er studenten, maar weinig mensen zijn echt geïnteresseerd, zegt hij. ‘Ze vinden vooral foto’s leuk, zeker als ze er zelf op staan. Maar het is wel belangrijk dat het archief er is. Het stadsdeel zelf heeft alles weggegooid, zelfs maquettes. Onlangs kwam de voorzitter van de tennisvereniging (naast de Gaasperdammertunnel) vragen om beeld van de Bijlmer. Nu hangen er fraaie foto’s in het clubgebouw. Dat vind ik wel mooi.’
Masterplan
‘Zo willen veel mensen in de Bijlmer graag een auto. Dat geeft status. Sommigen leven in hun auto! Waarom doen ze dat? Waar wonen ze, wat mag er thuis niet? Zoiets weten we niet, het is niet onderzocht. Waarom zijn er snorders? Hoeveel leerlingen vallen af en waarom? Dat had het Masterplan moeten uitzoeken.’
Twee recente boeken van Henno:
De verguisde stad. De titel is ontleend aan een gedicht van zijn hand – ‘Oh, Bijlmermeer, verguisd en gekwetst, ik vond er slechts geluk en jou.’ Het Parool: Het is een vlot leesbare weerslag van de encyclopedische kennis die de schrijver in al die jaren heeft opgebouwd over het baanbrekende ontwerp van de Bijlmermeer en alle stedenbouwkundige reparaties die volgden op de oplevering van de hoogbouw. Interviews met hoofdrolspelers worden afgewisseld met smakelijke anekdotes over het leven in de stad van de toekomst, zoals de Bijlmer nog voor de geboorte was gedoopt. Uitgeverij Bijlmer ¬Museum, €25.
En: ‘De stormachtige levensloop van een ‘utopisch woonpark’. De Bijlmer in jaartallen’ vertelt de geschiedenis van de Bijlmer per jaar dat er iets belangrijks plaatsvond: de bouw van uniforme flats, de leegstand, de intocht van velerlei migranten en de sloop. Veel illustraties en gegevens over de bevolking. 2021, Uitgeverij Bijlmer Museum, €15.
Beide boeken zijn te koop in het Bijlmer Museum of via bol.
Meer weten?
https://bijlmerblog.com/
https://bijlmermuseum.com/
Het Bijlmer Museum en Vinger.nl maken de Bijlmer Museum podcast. Gesprekken met Bijlmer bewoners en mensen die in de Bijlmer gewerkt hebben. Te beluisteren via Spotify.
Het Bijlmer Museum is te bezoeken na afspraak: 06 41612131, Grubbehoeve 38.
